กิจกรรมพัฒนาผู้เรียนมีหลักการสำคัญ ได้แก่ (1) มีเป้าหมายของการจัดกิจกรรมที่ชัดเจน เป็นรูปธรรม และครอบคลุมผู้เรียนทุกคน (2) เป็นกิจกรรมที่ผู้เรียนได้พัฒนาตนเองอย่างรอบด้านเต็มตามศักยภาพตามความสนใจ ความถนัด ความต้องการ เหมาะสมกับวัยและวุฒิภาวะ (3) เป็นกิจกรรมที่ปลูกฝังและส่งเสริมจิตสำนึกในการบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อสังคมในลักษณะต่าง ๆ ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิต ประเพณี และวัฒนธรรมอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ และ (4) เป็นกิจกรรมที่ยึดหลักการมีส่วนร่วม โดยเปิดโอกาสให้ครู พ่อแม่ ผู้ปกครอง ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน องค์กร และหน่วยงานอื่น มีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรม
กิจกรรมชุมนุม เป็นกิจกรรมนักเรียนที่สถานศึกษาสนับสนุนให้ผู้เรียนรวมกลุ่มกันจัดขึ้นตามความสนใจ ความถนัด ความสามารถของผู้เรียน เพื่อเติมเต็มศักยภาพของผู้เรียนตามเจตนารมณ์ของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ซึ่งชุมนุมเป็นการรวมกลุ่มของนักเรียนที่มีความสนใจ ความถนัดในเรื่องเดียวกันและร่วมปฏิบัติกิจกรรมให้บรรลุวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ของตนเองให้เต็มตามศักยภาพ ตลอดจนปลูกฝังจิตสำนึกในการทำประโยชน์ต่อตนเองและสังคม
หลักการสำคัญของกิจกรรมชุมนุม ประกอบด้วย (1) กิจกรรมที่เกิดจากการสร้างสรรค์และออกแบบกิจกรรมของผู้เรียนตามความสมัครใจ (2) เป็นกิจกรรมที่ผู้เรียนร่วมกันทำงานเป็นทีม ช่วยกันคิด ช่วยกันทำ และช่วยแก้ปัญหา (3) เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพของผู้เรียน และ (4) เป็นกิจกรรมที่เหมาะสมกับวัยและวุฒิภาวะของผู้เรียน รวมทั้งบริบทของสถานศึกษาและท้องถิ่น
วัตถุประสงค์ของการจัดกิจกรรมชุมนุม เพื่อพัฒนาความรู้ ความสามารถ การคิดเชิงวิเคราะห์และบูรณาการ เพื่อให้เกิดจิตสำนึก ทักษะการปฏิบัติ และประสบการณ์ ทั้งด้านวิชาการและวิชาชีพตามความสนใจ ความถนัด และความต้องการตามศักยภาพส่วนบุคคล ส่งเสริมผู้เรียนให้มีคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมแบบประชาธิปไตย พัฒนาผู้เรียนให้มีสุขภาพและบุคลิกภาพทางด้านร่างกายและจิตใจที่เหมาะสม รู้จักใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ต่อตนเอง ชุมชน สังคม และประเทศชาติ ร่วมสืบสานและอนุรักษ์ทางประเพณีและวัฒนธรรมที่เป็นอัตลักษณ์ท้องถิ่น เสริมสร้างมนุษยสัมพันธ์ในการทำงานร่วมกับผู้อื่น เตรียมความพร้อมสู่การศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้น นำความรู้ไปประยุกต์ในการดำรงชีวิตประจำวัน การทำงาน และการประกอบอาชีพเสริม
